Tomasz Bielak, Something

Tomasz Bielak znakomicie łączy tradycyjny realistyczny warsztat malarski z nowoczesnym, konceptualnym podejściem do sztuki. W dwóch cyklach obrazów pokazywanych w Galerii Sandhofer, Coś i Małpy, realistyczne postaci i przedmioty pojawiają się, nieraz fragmentarycznie, na abstrakcyjnym lub wpół abstrakcyjnym tle, co pozwala artyście zachować atrakcyjną wizualnie, nowoczesną formę i jednocześnie zaoferować estetyczne bogactwo i zaskakujące znaczenia.

W cyklu Coś, Bielak wykorzystuje popularne obrazy i zmienia je w poezję życia codziennego. Pojedyncze postaci lub przedmioty z filmów i z codziennej rzeczywistości przefiltrowanej przez ekran telewizyjny, będące częścią naszego doświadczenia, artysta umieścił w bezczasowej przestrzeni neutralnego tła. Dzięki temu zabiegowi zyskują one i jednocześnie tracą realność. Mieszanka realizmu i abstrakcji stwarza poetycki dystans, stan sztucznej egzystencji, w którym bytują te emblematyczne obiekty. Obrazy te nie pozostawiają obojętnym. Niewyobrażalny bezkres i pustka przestrzeni kosmicznej będąca metaforą bezdennej ludzkiej samotności w obrazie Sto chwil samotności, łódź podwodna przemierzająca głębiny abstrakcyjnego oceanu, czy koparka zanurzona w mgłach na wpół sennej rzeczywistości – to sugestywne obrazy, poruszające emocjonalnie i zajmujące wizualnie. Inne, jak budzący się do życia Frankenstein, przypominają celebrytów z popartowych obrazów Andy’ego Warhola, zamienionych w emblematyczne symbole naszych czasów. Z kolei Myszka Miki ujawnia charakterystyczne dla sztuki Bielaka poczucie humoru i zabawę w paradoksy: uśmiechnięta maska pośmiertna nieśmiertelnego bohatera kreskówek.

Ta paradoksalność istnienia jest hasłem wywoławczym cyklu Małpy. Bielak uwielbia malować szympansy i goryle i przedstawia je w konwencji portretowej tradycyjnie zarezerwowanej dla człowieka. Mimo że oparte na przedwojennych fotografiach cyrkowego szympansa, małpy nie są tu dla zabawy. To poważne malarstwo, które stawia nas wobec pytania, kim właściwie jesteśmy? Obrazy z małpami stawiają przed nami lustro, w którym możemy na siebie popatrzeć w posthumanistycznej perspektywie. Jako ludzie z dumą postawiliśmy się ponad naturą i innymi formami życia, w tym naszymi najbliższymi ewolucyjnymi przodkami i krewniakami. Jednak nieodwracalne zniszczenie środowiska naturalnego, które spowodowaliśmy, każe zakwestionować wartość naszej gatunkowej wyjątkowości. Czy rzeczywiście wyewoluowaliśmy tak dalece? Zwierciadło obrazów Bielaka jest krzywe i proponuje niejasne odpowiedzi. Małpa w T-shircie paląca papierosa wygląda jak człowiek, ale nie dzięki tym powierzchownym akcesoriom. Jej człowieczeństwo drzemie w refleksyjnym spojrzeniu i uśmiechu samozadowolenia. Małpę z paletą możemy chyba uznać za rodzaj artystycznego manifestu. Dając szympansowi do ręki malarskie atrybuty, pędzel i paletę, Bielak rezygnuje w pewnym sensie z własnych artystycznych i ludzkich przywilejów. Ale jego metafory rzadko bywają dosłowne i jednoznaczne. Czy małpa jest malarzem, czy malarz małpą? Ubrany w odświętny garnitur szympans udaje malarza, albo go przedrzeźnia, ale malarzem nie jest. Jest namalowany. Bielak uwielbia zagadki i jego obrazy nigdy się nie nudzą. Dzięki temu ogląda się je z przyjemnością.

Jacek Jaźwierski